Vranje - Na današnji dan 1927. godine preminuo je srpski pisac Borisav Stanković, poeta ljudskih strasti, prolaznosti života i ljudske tragike, dubok analitičar društvenih procesa i psiholoških tipova.
Opisivao je rodno Vranje i degeneraciju starih trgovačkih porodica, patrijarhalnu atmosferu rodnog grada i potčinjenost pojedinca svemoćnom sudu čaršije.
Sjajan poznavalac ljudske psihe, naročito je rado slikao likove izraženih čulnih osobina kojima gospodare strast i dert.
Borisav Bora Stanković (Vranje, 31. mart 1876 — Beograd, 22. oktobar 1927) bio je srpski pripovedač, romansijer, dramatičar i jedan od najznačajnijih pisaca srpskog realizma.
Rođen je u Vranju i vrlo rano je ostao bez roditelja, pa ga je odgajila majka njegovog oca, baba Zlata.
Završio je Pravni fakultet u Beogradu 1902. godine.
Svoju najpoznatiju dramu Koštana objavio je 1902. godine, gde prvi put u književnom delu koristi vranjski dijalekt, što izaziva velike kritike.
Svoj najpoznatiji roman Nečista krv objavljuje 1910. godine, dobijajući pozitivne kritike.
Za vreme Prvog svetskog rata biva zarobljen i transportovan u logor Derventa.
Posle rata radi u Ministarstvu prosvete Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Sa Beograđankom Angelinom Milutinović imao je tri kćeri.
U periodu 1903-1904 provodi nekoliko meseci u Parizu, a posle povratka radi kao carinik i poreznik.
Objavljuje roman Nečista krv 1910. godine, koji je odmah proglašen za remek delo srpske književnosti.
Godine 1915. ostavlja porodicu u Kraljevu i kao poslanik Ministarstva vera se povlači pred neprijateljem u Niš, sa moštima Stefana Prvovenčanog.
U Podgorici ga Austrougari zarobljavaju i interniraju u Derventu.
Jula 1916. godine uz pomoć prijatelja biva pušten kući u Beograd.
Tamo piše kulturnu rubriku u Beogradskim novinama kako bi prehranio porodicu.
Godine 1920. postaje činovnik Ministarstva prosvete u Umetničkom odeljenju.
U aprilu 1924. slavi tridesetogodišnjicu književnog stvaralaštva i njegova drama Koštana se opet štampa i igra.
Njegovo celokupno književno delo je vezano za Vranje, iako je u Vranje retko odlazio i nema podataka da je ikada bio u okolnim selima; čak nije poznavao geografski položaj materijalnih mesta.
Na jednom predavanju je priznao da je svoje likove oblikovao prema pričama koje je slušao i spajao elemente više ličnosti kako bi njegovi likovi delovali punije.
Njegovo stvaralaštvo uglavnom se svrstava u realizam, ali ima osobine koje naginju ka naturalizmu.
Novija kritika svrstava ga u začetnike moderne srpske književnosti.
IDENTITET VRANJA
Rad Borisava Stankovića je imao veliki uticaj na kulturu i na formiranje identiteta Vranjanaca. Mnoge institucije u gradu nose njegovo ime (npr. gimnazija, Gradska biblioteka i profesionalno pozorište), kao i jedna ulica. Njegova kuća (izgrađena 1855. godine) je pretvorena u muzej posvećen njegovom životu i stvaralaštvu. Nekadašnja fabrika obuće „Koštana“ u Vranju je nosila naziv lika iz njegove istoimene drame.
Uveo je vranjski govor u književnost, zbog čega je bio stalno kritikovan od strane mnogih savremenika školovanih na zapadu. Oni su kritikovali njegov jezik i stil pisanja, govoreći da su njegova dela „nepismena i orijentalna.“
Javljajući se u vreme kada se mlađa generacija sve intenzivnije orijentiše prema zapadnjačkim uzorima, ostaje privržen realističkim tradicijama; dela su mu prožeta osećanjem naklonosti prema patrijarhalnom svetu stare Srbije.
Opisujući tragične ličnosti, junake koji propadaju kao „poetične žrtve ljubavi“, dao je upečatljivu sliku zavičajnog Vranja, raslojavanje i degeneraciju starih trgovačkih porodica, prodiranje seoskog elementa u grad.
Bio je slikar strasnih sukoba i nostalgije za mladošću.
Proza mu je nadahnuta osećajem fatalizma i istočnjačke čulnosti.
Pored pripovedaka i romana okušao se i kao dramski pisac. Beogradske prilike za vreme Prvog svetskog rata opisao je u memoarskom delu "Pod okupacijom".
Nijedan njegov rukopis nije sačuvan.
Dela: knjige pripovedaka "Iz starog jevanđelja", "Stari dani", drame "Koštana", "Tašana", roman "Nečista krv", memoari "Pod okupacijom" itd.
