Figura „Bronzani jarac“ (Cjapi i bronztë) iz šestog veka pre nove ere, koja je otkrivena 1939. godine kod mesta Jaglenica u blizini Prizrena, našla se na poštanskoj markici Pošte Kosova, uz objašnjenje da tema koja se obrađuje u novoj seriji poštanskih marki „pripada kosovskom arheološkom nasleđu, što dokazuje nivo kulture i privrednog razvoja predaka Kosova“ i podatak da je ova figura trenutno izložena u vranjskom Narodnom muzeju, piše portal Slobodna reč.
Međutim, bronzana figura sa pomenute poštanske marke nije muzejski predmet zbirki Narodnog muzeja u Vranju, izjavila je za ovaj portal direktorka Maja Aleksić.
Preko svoje Filatelije, Posta e Kosovës pustila je juče u promet izdanje poštanskih marki „Bronzani jarac“.
Može se pazariti po ceni od 2 evra i biće u prometu dok se ne rasproda.
Ova poštanska marka u svom motivu nosi lik jarca koji sedi i predstavlja redak i poseban arheološki nalaz, navode iz Pošte Kosova.
Bronzana figura jarca koji sedi potiče iz šestog veka pre nove ere, na osnovu pisanih podataka.
Slučajno je otkrivena 1939. godine, negde u Jaglenici, u predgrađu Prizrena.
Ova figurica je dužine 6,5 centimetara i širine oko tri centimetra, dok je teška 380 grama, stoji u opisu.
„Tema koja je pokrivena u novoj ediciji poštanskih marki pripada našem arheološkom nasleđu koje dokazuje kulturni i ekonomski razvoj naših predaka“ – ističe se u objavi.
„Figura e cjapit të ulur sot gjendet e ekspozuar në Muzeun e Vranjës“
Međutim, u nastavku objave na zvaničnom nalogu Pošte Kosova, navodi se da je ova figura „trenutno izložena u Muzeju u Vranju“.
Ipak, iz JU Narodni muzej Vranje, stiže informacija da odavno u stalnoj postavci nemaju arheološke predmete iz praistorije.
„Bronzana figura sa pomenute poštanske marke nije muzejski predmet zbirki Narodnog muzeja u Vranju“ – kaže direktorka Maja Aleksić za naš portal.
Ona je prethodno za Novosti izjavila da je, prema navodima, figura otkrivena u rejonu prizrena, te da bi teritorijalno, za čuvanje takvog otkrića, bio nadležan Narodni muzej u Prištini, a ne Vranje.
Nekadašnji kustos vranjskog Muzeja, dr Aleksandar Bulatović iz Arheološkog instituta, za Novosti je izjavio da išta slično nije postojalo u praistorijskoj zbirci ove ustanove tokom decenije njegovog rada u njoj, između 1996. i 2006. godine.
Dodao je da je malo verovatno i gotovo nemoguće, da je jedan takav predmet dospeo u muzej posle 2006. godine.
„Neolitskih figurina sa Kosova i Metohije u Narodnom muzeju u Vranju ima u zbirci koja je u ovu instituciju, potpuno legalno, dospela preko legata etnologa i istoričara Tatomira Vukanovića.
Takve figurine definitivno nije bilo u tom legatu“ – tvrdi Bulatović.
Sagovornik Novosti iz Arheološkog instituta dodaje da je moguće da je neko „pomešao“ Bronzanu kozu sa jednom srnom napravljenom od olova, koja se čuva u Narodnom muzeju, ali je objasnio da je taj predmet po svemu različit – od epohe iz koje potiče, preko načina izrade, do predstave životinje.
Na njemu je predstavljeno poprsje srne, vrlo realistično, i olovo je liveno tako što je šuplje iznutra.
Potiče iz ranorimskog perioda, a pronađeno je u Moštanici kod Vranja, dodao je on.
Ministarstvo kulture Srbije smatra da je ovaj potez Pošte Kosova „još jednom pokušaj zloupotrebe kulturnog nasleđa i upućivanja lažnih tvrdnji i insinuacija“.
Gde je jarac
Narodni muzej u Vranju ipak poseduje neki trag – fotografija „Bronzanog jarca“ nalazi se na naslovnoj strani „Vranjskog glasnika“ iz 1973. godine, naučno-stručnog časopisa koji izdaje ova ustanova. Prvi naučni članak u pomenutom izdanju upravo je o ovoj figuri, a autor je poznati istoričar i etnolog poreklom iz Vranja, Tatomir Vukanović. U radu je figura detaljno opisana, uz tekst su objavljene i tri fotografije, jedna u boji (ona je i na naslovnoj) i nekoliko crteža. Naziv rada je Bronzana figurina jarca iz Terande (Prizren) helensko-ilirske epohe. Vukanović je u radu na preko 20 strana pisao o ovoj i sličnim figurinama na ovim prostorima, ali i o običajima koje je pratila simbolika jarca. Poseban osvrt je i na vinčansku kulturu. Ono što se, za našu priču izdvaja, jeste podaci o poreklu Bronzanog jarca, ali i o tome gde se on nalazi. Prema Vukanoviću, bronzana figura jarca u ležećem stavu, ispunjena olovom, „potiče iz gravitacionog područja Terande – Sadašnjeg Prizrena na Kosovu“. Nađena je krajem 19. odnosno početkom 20. veka, kao slučajni nalaz.
„Figurinu je prvobitno posedovala jedna ugledna feudalna turska pašalarska porodica u Prizrenu. Od ove je ona prešla 1913. godine u svojinu ondašnjeg upravnika pošte u Prizrenu, a sada je poseduje autor ovog rada“, navodi Vukanović.
Zna se da je Vukanović jedan deo arheološke zbirke koju je posedovao, prodao muzeju u kojem je bio zaposlen – Narodnom muzeju u Vranju. Međutim, Crnobrnja tvrdi da pomenutu figuru „očigledno nije, jer je 1973. godine o njoj pisao u Vranjskom glasniku“. Pisani trag od pre 50 godina jedini je, za sada, potvrđeni podatak o tome gde se nalazi Bronzani jarac. Vukanović je preminuo 1997. godine, a 26 godina kasnije, ni na Kosovu ni u Vranju, ne znaju gde je figura.
