Piše: Suzana Mišić Stanković
Gimnazija Bora Stanković u Vranju ove godine obeležava 143 godine postojanja i rada.
Te davne 1881, tri godine posle oslobođenja Vranja od osmanske vlasti, rešenjem ministra prosvete Stojana Novakovića od 5. avgusta u Vranju počela je da radi gimnazija, što je dočekano sa velikim oduševljenjem u tadašnjoj čaršiji.
Znamo da je vranjska gimnazija svoj rad počela u Deliver-begovim konacima, verovatno kompleksu zgrada koje danas Vranjanci znaju kao Pašini konaci i u tim prostorijama će raditi narednih pola veka.
Po okončanju Velikog rata, zbog povećanja broja dece, ali i neodgovarajućih uslova u kojima je do tada gimnazija radila pokrenuta je inicijativa da se izgradi namenska zgrada.
Temelj za novu zgradu, u kojoj se gimnazija i dan danas nalazi, osvećen je na Vidovdan 1931. godine, a zgrada je završena dve godine kasnije.
Septembra 1933. godine đaci su prvi put seli u nove klupe.
U novoj zgradi je bilo prostora za sve školske aktivnostg, a škola je dobila i za tadašnje vreme veoma modernu fiskulturnu salu, učionice, kabinete kao i laboratorije za eksperimente.
Posle temeljne rekonstrukcije, koja je završena 2013. godine, vranjska gimnazija je postala ustanova u kojoj se nastava izvodi uz primenu inovativnih nastavnih modela, čuvajući tradicionalni model gimnazijskog obrazovanja.
Sama zgrada gimnazije predstavlja jednu od arhitektonski najlepših gimnazija u Srbiji.
Jedno od obeležja koje je izdvaja od drugih gimnazija su sedam poprsja velikana: Vuka Stefanovića Karadžića, Borisava Stankovića, Ivana Gundulića, Svetog Save, Ivana Mažuranića, Franca Prešerna i Petra Petrovića Njegoša, koja se nalaze na fasadi, na drugom spratu iznad ulaza, ispod kojih učenici gimnazije svakog dana prolaze pri ulasku u školu.
Gimnazija je tokom vremena menjala svoje nazive od Vranjska niža gimnazija, Kraljevsko-srpska niža gimnazija u Vranju, Gimnazija Nemanjina ili samo Gimnazija, da bi današnji naziv Gimnazija Bora Stanković ponela 1959. godine.
Među Vranjancima i učenicima jedna je i čuvena Vranjska gimnazija.
Tokom tog perioda kao nastavnici ili kao učenici kroz vranjsku gimnaziju prošle se brojne danas poznate i cenjene ličnosti u nauci, kulturi, umetnosti, medicini i ostalim oblastima, koje su svojim radom pokazale stepen društvene organizovanosti i obeležile jedno istorijsko razdoblje po duhovnoj i kulturnoj osnovi.
U knjizi Znamenite ličnosti vranjske gimnazije, koja je izašla povodom 140 godina rada i postojanja ustanove opisani su životi i dela vranjskih gimnazijlaca: Bore Stankovića, Jaše Prodanovića, Đorđa Tasića, Ljube Davidovića, Koste Todorovića, Mioljuba Kičića, Svete Simića, Radoja Domanovića i još mnogo velikana, čiji su životi i dela ostavila veliki trag u istoriji.
Tokom 143 godine, u školi su radile brojne sekcije i udruženja učenika, a tako je i danas.
Pored redovnih nastavnih aktivnosti učenici su uključeni u brojne sekcije: dramsku, sportsku, ekološku, besedništvo i druge.
Škola ima i svoj hor koji učestvuje u obeležavanju skoro svih važnih događaja.
Sami učenici, kroz Đački parlament ali i van njega imaju mogućnost da predlažu brojne aktivnosti i škola im uvek pomaže u realizaciji istih.
Gimnazijalci su do sada organizovali više sportsko-humanitarnih turnira, predstava, književnih večeri, takmičenja, akademija...
Učenici gimnazije ostvaruju i značajne rezultate iz svih predmata u kojima se takmiče i donose svake godine veliki broj nagrada sa republičkih takmičenja.
U ovoj školskoj godini je bilo osvojenih preko 40 republičkih mesta.
Gimnazija pored redovnih ekskurzija organizuje i brojna studijska putovanja, odlazak na Sajam nauke, Sajam knjiga, kao i izlete sa posetom kulturno-istorijskim spomenicima.
Takođe, uključena je i u brojne domaće i međunarodne projekte na kojima su angažovani nastavnici i učenici.
Gimnazija danas, je moderna obrazovno-vaspitna ustanova koja se brine da učenicima stalno pruži maksimalne uslove za poboljšanje i usavršavanje obrazovnih kapaciteta i na taj način ih sprema za budući akademski život i još veća profesionalna dostignuća.
U okviru škole 2019. godine formirana je Zadužbina Olge i Nikole J. Dinića, potpukovnika u penziji iz Vranja, koja svake godine povodom Savindana novačno nagrađuje učenike gimnazije za najbolje temate.
Danas škola ima svoju mladost, oko 760 učenika koji su raspoređeni na osnovu svojih želja i sposobnosti u četiri smera: društveno-jezički, prirodno-matematički i dva specijalizovana odeljenja, jedno za učenike sa posebnim sposobnostima za računarstvo i informatiku i od školske 2024/25. godine drugo specijalizovano odeljenje za učenike sa posebnim sposobnostima za scensku i audio-vizuelnu umetnost.
Njihov rad i interesovanja prate 90 profesora u nastavi trudeći se da jačaju kompetencije učenika, razvjaju njihove sposobnosti i otkrivaju talente.
O gimnaziji, njenim đacima i profesorima zabeleženo je nekoliko mišljenja dragocene i trajne vrednosti.
U sećanju Bore Stankovića: "Moji profesori, koji su bili nastavnici u mom zabačenom Vranju, Ljuba Davidović, Jaša Prodanović, Sveta Simić i drugi, polaskani uspehim svoga đaka odmah su me prihvatili u mom prvom književnom radu".
Otac srpske diplomatije Ljuba Davidovića, nekadašnji direktor vranjske gimnazije i potonji predsednika Kraljevine Jugoslavije u čak tri mandata, jednom je rekao: "Bolje dece od vranjskih đaka nisam imao za vreme moga službovanja kao profesor i direktor Gimnazije. Mirna deca, svi dobri i odlični, svi su postali ugledni ljudi i svi zauzeli lepe položaje u državnoj službi. Ima ih lekara, profesora, inženjera, sudija, oficira i profesora univerziteta".
Kroz sećanje akademika Koste Tordorovića: "Vranje se ne da zaboraviti. Ja sam u njemu kao gimnazist proveo najlepše svoje mladalačke dane. Nigde i nikada u životu nisam imao takvih drugova kao u vranjskoj gimnaziji".
Najlepši opis gimnazije dao je Boško Babović u svom sećanju: "Gimnazijsko zdanje, u toj i takvoj sredini, sasvim se izdvajalo. Na uvišici, visoka i lepa, skoro naslonjena na gradski park, s velikim i neozelenjenim prostorom ispred sebe, na kome su se nalazili samo temelji još pre rata započetog Doma kulture – Gimnazija se videla sa svih strana. Usamljena i prostrana, kao da je dominirala celim gradom".
Danas smo svedoci njene tradicije, lepote i važnosti u istoriji grada Vranja čiji je ona neraskidivi deo.
Skoro vek i po naša gimnazija traje i pamti i lepa i teška vremena, heroje, znamenite učenike i profesore, istaknute ličnosti i dobrotvore, i nastavlja svoju misiju negovanja pravih vrednosti.
Kako nekad, tako i sad, vranjska gimnazija može da se pohvali posvećenim i kvalitetnim radom i brojnim uspesima svojih učenika i profesora, koji su samo u protekloj školskoj godini osvojili četrdeset nagrada na republičkim takmičenjima iz različitih oblasti nauke, umetnosti i sporta.
Ove godine potpisan je i protokol o saradnji sa Udruženjem Dante Aligijeri u Vranju, što je još jedan važan korak u stvaranju i širenju prilika za kvalitetne projekte i aktivnosti sa ciljem jačanja srpsko-italijanskog prijateljstva i podsticaj učenicima za sticanje novih znanja.
(Autorka je direktorka Gimnazije Bora Stanković u Vranju)
