Slike Zorana Stošića Vranjskog, našeg brata, su tajna, izraz želje da ode na neko nepoznato i daleko mesto gde vlada svet tišine, mira i spokoja i taj svet pronašao je u beskraju vasione, ispričao mi je to nakon jedne izložbe, rekla je u Vranju na otvaranju izložbe povodom 30 godina legata nedavno preminulog, čuvenog vranjskog slikara, jedna od njegove tri sestre od ujaka Lidija Ružić Tomić.
Ona je poštovaocima lika i dela brata sa kojim je odrastala u istoj kući prenela pozdrave i zahvalnost Zoranove supruge Vanje, sina Saše i njegove porodice.
"Zahvaljujem se u svoje i njihovo ime i svima koji su dali doprinos da se realizuje ova izložba.
Ona je bila jedna od njegovih poslednjih želja.
Poneo je u duši iz svog Vranja u Sombor, ge je živeo pedeset godina, ono što ovaj grad čini nesvakidašnjim i jedinstvenim, onu čudnu tišinu koja te opkoli, pada na dušu teška i sveprisutna, sliku avlija, šarenica, toplih letnjih zvezdanih noći i pesme zrikavaca u šimširima.
Čežnja i nostalgija za rodnim gradom, uselili su se u njegovu dušu i vremenom se pretvorili u čvrstu nit, nit koja je spajala Vranje sa Somborom.
Niz tu nit svake godine je po deset njegovih slika klizilo uz testamente i amanete sa severa Bačke u Vranje.
Nažalost, smrt je Vranjskog sprečila da bude na ovom događaju, sudbina mu je odredila drugačiji put", rekla je Ružić Tomić.
Kustoskinja Galerije Narodnog muzeja, istoričarka umetnosti Mirjana Jovanović, za ovu priliku je priredila katalog u kome, između ostalog, navodi da je Vranjski bio "autentičan i dosledan slikar, tragač i istraživač od početka do kraja svog života".
"Stvorio je autentično i originalno slikarstvo, u čijim delima forme se rasplinjavaju i nestaju u jednom, da bi se već u drugom trenutku opet pojavile u obliku mnoštva znakova, senki, zagasitog kolorita.
Posle Vranjskog i njegovog kosmosa, drugačije nam izgleda mrak i nepreglednost nebeskog prostora.
Verujemo da se svojim zemaljskim odlaskom vinuo u nebo među zvezdama ostavljajući neizbrisiv trag u vanremenskom prostranstvu u obliku svojih slika, koje će zauvek ostati među nama, u njegovom rodnom gradu", napisala je u katalogu Jovanović.
Direktorka Narodnog muzeja Maja Aleksić otkrila je da je legat Vranjskog bogata zbirka od 597 umetničkih dela.
Reč je o 259 ulja na lesonitu, 280 crteža u tehnikama tuš, olovka, ugljen, 18 ulja na platnu i 40 kolaža.
Po 10 radova svake je godine poklanja Muzeju, odnosno svom rodnom gradu.
"Vranjski umeo da kaže mislim da slika ne može da se završi, ona nikad nije gotova.
Ni poslednje delo Zorana Stošića Vranjskog prispelo u legat Vranjskog muzeja nije kraj razvoja, istraživanja i publikovanja umetnikovog dela i legata.
Ostaje kao inspiracija za velike umetničke domete novih generacija", naglasila je Aleksić.
Učenice Muzičke Škole Stevan Mokranjac, Staša Milošević i Sara Stanković, uveličale su ovaj događaj.
Izložbu Trideset godina legata Vranjskog, ljubitelji njegovog stvaralaštva moći će da pogledaju tokom februara.
Jović: Vranje za Vranjskog bilo više od rodnog mesta
Zamenica gradonačelnika Zorica Jović konstatovala je da su legati "oduvek smatrani činom dobročinstva, i da su neretko bili i nezaobilazni temelj kulture jedne države".
"Vranjski je očigledno imao veoma razvijenu svest o značaju i važnosti legata. Darodavci poput njega veoma su značajni za naš grad, region i nesumnjivo, u ovom slučaju, za Zbirku savremene umetnosti Narodnog muzeja, koji predstavlja važan segment u očuvanju našeg kulturnog nasleđa. U knjizi Dvanaest testamenata gradu Vranju, Zoran je napisao: Kosmos je moja trajna, a Vranje duhovna inspiracija. Vranje je moje slikarsko obraćanje i vraćanje. Svaku umetnost prožima umetnikovo strastveno pripadanje zavičaju". I zaista je tako. Za našeg slikara Vranje je bilo više od mesta gde se rodio", rekla je Jović.
Profil
Zoran Stošić Vranjski rođen je u Vranju 1936. godine. Slikarske studije završio je u Beogradu na Višoj pedagoškoj školi (slikarski odsek u klasi prof. Ante Abramovića). Prvu samostalnu izložbu imao je u Vranju 1955. godine. Samostalno je izlagao više od 120 puta. Bio je član udruženja likovnih umetnika Srbije i Vojvodine od 1967, Udruženja književnika Srbije i Društva književnika Vojvodine, kao i redovan član Matice Srpske. Legati Zorana Stošića Vranjskog od 1992. postoje u Narodnom muzeju u Vranju (više od 600 slika) i Gradskom muzeju u Somboru (oko 150 dela), o njemu ima preko 600 objavljenih bibliografskih jedinica u zemlji i inostranstvu. Monografija posvećena ovom slikaru "Kosmičko ogledalo Zorana Stošića Vranjskog" objavljena je 1993, sa tekstom Miloša Arsića, a Miloš Jeftić je 1997. objavio knjigu "Kosmosi Zorana Stošića Vranjskog". Bavio se crtežom, akvarelom i kolažom. Zoran Stošić Vranjski je bio slikar veoma prepoznatljivog i visoko kotiranog opusa (uljano slikarstvo, crtež, akvarel, pastel i kolaž). Mnogo puta je bio nagrađivan za svoj umetnički rad i više od šest decenija bio je prisutan na domaćoj i međunarodnoj likovnoj sceni. Izlagao je u svim najvažnijim gradovima, paviljonima i galerijama u zemlji, ali i u Lusaki, Bolcanu, Minhenu, Parizu, Santandreji, Budimpešti, Ksantiju, Baji, Skoplju, Zagrebu, Sarajevu, Osijeku, Vinkovcima, Bitolju. Kolektivnih nastupa ima preko 600. Preminuo je 21. decembra 2022. u Somboru u 87. godini.
