Deo Stalne etnološke postavke vranjskog Narodnog muzeja, ilustruje da je Vranje da je Vranje, sredinom XIX veka, doživelo ekonomski bum.
Pred kraj turske vladavine, odnosno sa tzv. tanzimatskim reformama od 1838. do 1876. godine, taj procvat bio je uslovljen društvenim i ekonomskim kretanjima.
Sredinom XIX veka formirana je građanska klasa u vranjskoj čaršiji (zanatlije, dućandžije i trgovci) koja se naglo
Iva Laković, etnološkinja i viša kustoskinja, autorka Stalne etnološke postavke Narodnog muzeja u Vranju, kaže za Vranje News da su tanzimatske reforme podrazumevale promene društvenih, političkih, prosvetnih kretanja, pa čak i reforme u pogledu odevanja kada su hrišćani u tom pogledu izjednačeni sa Turcima, pa su mogli preći na tzv. orijentalni način odevanja i kostima.
"To je uslovilo da se veliki broj hrišćanskh stanovnika počne baviti zanatima i trgovinom, što je opet za posledicu imalo veliki priliv stanovništva u Vranje, pogotovo posle oslobođenja od Turaka 1878. godine, kada dolazi do promene nacionalne strukture.
Veliki broj Turaka se odseljava, Srbi kupuju njihove kuće i dolazi do velikog priliva stanovništva i iz okolnih oblasti - sa sela, sa Kosova i Metohije, iz Stare Srbija itd.
Uvećava se broj stanovnika Vranja koji je u to vreme, početkom XX veka bio oko osam hiljada", navodi Laković.
Početkom XX veka gradske porodice iz Vranja školovale su uveliko svoju decu u Beogradu i evropskim gradovima, kao što su Beč ili Pariz.
Po povratku u Vranje oni su donosili evropske običaje, a sa njima i evropski izgled kuće i evropski stil njenog uređenja.
Vranje je polako gubilo oblik orijentalne čaršije, budući da se nove kuće i zgrade prave u evropskom duhu.
Ove kuće predstavljale su odraz bogatstva novoformirane građanske klase i deo arhitektonskog nasleđa grada Vranja.
Bogate porodice sa kraja XIX i početka XX veka su svojim radom i ugledom doprinele razvoju društvenog, ekonomskog i kulturnog života Vranja.
Neke od najlepših arhitektonskih građevina njihova su zaostavština.
One su poklanjale gradu Vranju svoje bogatstvo, osnivale su banke i gradile hotele i bolnice, menjajući tako izgled grada.
Pomagale su siromašnima i na razne načine doprinosile razvoju grada Vranja.
Većina tih vranjskih porodica imale su svoje nadimke koje su dobijale po nekom pretku, toponimu, odnosno mestu odakle su, po zanimanju kojim su se bavili ili po nekoj ličnoj osobini.
Sav nameštaj izložen u okviru Stalne etnološke postavke u vranjskom muzeju pripadao je tim porodicama iz Vranja.
Znameniti Vranjanci tog doba
Iz tog perioda Vranje je iznedrilo nekoliko svojih najpoznatijih sugrađana koji su ostavili traga u kulturnoj istoriji grada.
- Borisav Stanković (1876–1927) – jedan od najznačajnijih pisaca srpskog realizma.
- Justin Popović (1894–1979) – doktor teologije, profesor Beogradskog univerziteta i duhovnik arhimandrit manastira Ćelije, 2010. godine proglašen je za sveca
- Đorđe Tasić (1892–1943) – pravnik i profesor Pravnog fakulteta u Beogradu.
- Jovan Hadži-Vasiljević (1866–1948) – istoričar, etnograf i književnik.
- Milan Vlajinac (1877–1964) – agronom i etnograf, dekan Šumarskog fakulteta u Beogradu.
- Rista Nikolić (1877–1917) – geograf i antropogeograf, učenik i saradnik Jovana Cvijića.
Projekat je finansijski podržan od Grada Vranja. Stavovi izneti u medijskim sadržajima nužno ne izražavaju stavove organa koji je odobrio sredstva.
