Najvažniji datumi srpsko-albanskih odnosa u periodu posle Slobodana Miloševića su 20. i 31. maj 2001. godine. Najpre je ovog prvog datuma pre dvadeset godina stavljena tačka na oružani sukob, koji je na jugu Srbije trajao nešto više od šest meseci, a potom je 31. maja država uspostavila suverenitet nad delom svoje teritorije koju su za to vreme pod kontrolom držali naoružani Albanci. Ova dva datuma od pre dvadeset godina otvorila su novu stranicu savremene istorije srpsko-albanskih odnosa i trajno obeležili međusobni položaj Srba i Albanaca, ne samo na jugu Srbije. Novinar iz Vranja Radoman Irić, koji se prirodom i karakterom srpsko albanskih odnosa bavi trideset pet godina, upustio se u rizik da nam slikom i rečju, kroz feljton koji objavljivljujemo svakog dana, predoči ključne događaje i ličnosti koje su obeležile srpsko-albansku društvenu scenu od sredine sedamdesetih godina prošlog veka, s akcentom na oružani sukob 2000/2001 godine.
Od danas se kompletnim sadržajem ovog feljtona „prebacujemo“ na vrući teren juga Srbije. Bavićemo se važnijim događanjima u Kopnenoj zoni bezbednosti, na teritoriji opština Bujanovca, Preševa i okoline posle Kumanovskog sporazuma. U epopeji koja sledi, najpre se bavimo osnivanjem Oslobodilačke vojske Preševa, Medveđe i Bujanovca (OVPMB).
Piše: Radoman Irić
Vranje - Kopnena zona bezbednosti (KZB) brzo je postala poligon za okupljanje i akcije naoružanih Albanaca. U jednoj takvoj akciji, 26. januara 2000. godine, u selu Dobrosin, 16 kilometara zapadno od Bujanovca, uz samu administrativnu liniju sa Kosovom, došlo je do sukoba grupe naoružanih Albanaca sa policijskom patrolom.Nekoliko sati kasnije, na izlasku iz obližnje šume, verovatno u odmazdi, policajci su ubili dvojicu meštana – braću Isu i Šaipa Saćipija.Albanski izvori tvrde da su se braća vraćala iz šume sa drvima na traktoru.Četiri dana kasnije, 30. januara 2000. godine, na njihovoj sahrani pojavila se grupa od oko 150 naoružanih mladića. Veliki broj njih bili su u crnim uniformama sa crvenim oznakama na kojima je pisalo OVPMB – Oslobodilačka vojska Preševa, Medveđe i Bujanovca.Vest o prisustvu naoružanih i uniformisanih Albanaca na sahrani u Dobrosinu, javnosti je, posle nekoliko dana, u razgovoru sa novinarima, prvi predočio Riza Halimi, tadašnji predsednik opštine Preševo.Ova borbena formacija, kako je kasnije potvrđeno iz policijskih izvora, formirana je nekoliko dana pre ove sahrane, u kući meštanina Vebi Ajdarija. O time govori dokument o istrazi Opštinskog suda u Vranju od 19. juna 2000. godine. "Protiv 35 lica albanske nacionalnosti otvorena je istraga zbog osnovane sumnje da su u toku 1999. godine, u selu Dobrosin, opština Bujanovac, u kući Ajdari Vebija, stvorili Terorističku organizaciju OVPMB", citat je iz istražnog dokumenta suda.
Nekoliko meseci kasnije albanski izvori su potvrdili da je u Dobrosinu formirana Oslobodilačka organizacija Preševa, Medveđe i Bujanovca. Za komandanta Glanog štaba postavljen je Šefket Musliu zvani Adžija, automehaničar iz sela Končulj kod Bujanovca.
Isti izvori su saopštili da su OVPMB činili borci iz tri operativne zone, odnosno sektora.U Sektoru sever delovala je Čarska grupa, koja je pokrivala sela Muhovac, Ravno Bučje, Pribovce, Zarbince, Suharno, Đorđevac i Čar.Komandant ove formacije, koja je imala između 400 i 500 vojnika, bio je Muhamed Džemailji zvani Rubelji (Pobunjenik) iz sela Čar.Za dejstva u Sektoru centar, bila je zadužena Bujanovačka grupa. Pored Bujanovca ona je pokrivala teren Velikog i Malog Trnovca, Turije, Lučana, Končulja i Dobrosina. Grupa je brojila oko 700 naoružanih mladića kojima je komandovao Ridvan Ćazimi, kod Albanaca poznatiji kao Komandant Leši.Na kraju, Sektor jug je kontrolisala Karadačka grupa, čiji je teren delovanja obuhvatao sela Bukovac, Gospođince, Mađere, Ilince, Masurica, Cerevajka, Sefer, Kurbalija, Šušaja i Karadak. Komandant ove grupacije bio je Šaćir Šaćiri iz Karadaka, a pod oružjem je imao između 300 i 500 vojnika. Kasnije ga je zamenio Mustafa Šaćiri zvani Špetim (Spasilac).
Uniforme OVPMB nosili su takođe Jonuz Musliu (jedan od osnivača i politički komesar), Rustem Mustafa, Nagip Aliju, Orhan Redžepi, Ljirim Jakupi – Nacista, Giner Kamberi, Nuredin Ibiši – komandant Leka, Fadilj Suljević, Šemsi Sulja, Ramadan Sulejmani, Adem Bajrami – komandant Biljalj, Šefket Hasani, Bedžet Mehmeti i drugi.
Svi oni su do tada uglavnom bili pripadnici Oslobodilačke vojske Kosova (OVK).
Ovim činom je KZB postala poprište brojnih sukoba i oružanih incidenata naoružanih Albanaca i pripadnika srpske vojske i policije, a broj žrtava je, iz dana u dan, bio sve veći.
Nastaviće se...
Prenošenje teksta ili delova teksta nije dozvoljeno bez kontaktiranja redakcije i odobrenja autora feljtona.
