Dvadeseti jun 1879. godine zauzima značajno mesto u viševekovnoj istoriji Vranja.
Tada je naš grad dobio čitaonicu koja je za 140 leta postala pravi svetionik znanja i kulture, izjavio je na svečanoj akademiji u Domu Vojske Zoran Najdić, direktor Biblioteke Bora Stanković.
Najstarija ustanova kulture u gradu u četvrtak proslavlja veliki jubilej.
- Dug je put Biblioteke, a nije bio nimalo lak.
Svaki period, počev od te 1879. godine, imao je svoje breme, ali klica koja je tada zasejana rasla je neprestano.
Ona je bila vođena vrlo jasnim motivom, a to je da su svi oni koji su zaslužni za razvoj biblioteke i te kako bili svesni značaja postojanja ustanove koja danas s ponosom nosi ime najpoznatijeg Vranjanca Borisava Stankovića - istakao je Najdić.
Dragan Hamović, posebni savetnik ministra kulture, rekao je da "ne može biti slučajno što se početak bibliotekarstva u Vranju podudara s prvom godinom života ove stare srpske varoši u slobodi".
- Pre 140 godina naselje u Vranjskoj kotlini načinilo je zasnivački korak ka dostizanju svoje nove visine i duhovne dubine.
Nije slučajno ni što je prvi srpski moderni roman (Nečista krv) potekao upravo u mestu koje pamti kulturu od srpsko-vizantijskih vekova - naglasio je Hamović.
Suzan Plet, komercijalni ataše Ambasade SAD u Beogradu, podsetila je da je iste godine (1879) kada je formirana Čitaonica vranjska Kraljevina Srbija otvorila generalni konzulat u Njujorku, a tri godine kasnije Beograd i Vašington uspostavili diplomatske veze.
- Zaista smo ponosni na naše partnerstvo sa bibliotekom i gradom Vranjem, naročito kroz blisku saradnju u Američkom kutku u Vranju (u okvoru biblioteke) koji je osnovan još 2005. godine - rekla je Plet.
Na svečanosti povodom jubileja direktor biblioteke Zoran Najdić uručio je povelje zahvalnosti.
Dobili su ih grad Vranje, Narodna biblioteka Srbije, Ministarstvo kulture, te 4. brigada Kopnene vojske Srbije.
Kao i Ambasada SAD u Srbiji i Dopisništvo RTS-a Vranju.
Za izuzetnu podršku i darivanje vrednih knjiga biblioteci povelja zahvalnosti uručena je Draganu Mininčiću Cigi, koji se ovom prilikom zahvalio u ime nagrađenih.
HRONOLOGIJA ČITALIŠTA VRANJSKOG
Januara 1878. godine kada je područje Vranja oslobođeno od Turaka u njemu je postojalo svega pet srpskih škola. Školske biblioteke osnovane u tim školama, u početku potpomagane od roditelja i crkve, potom i od prosvetnih vlasti, bile su značajna podrška razvoju čitalačke publike. Zbog društvenih nemira na Balkanu nažalost malobrojna su dokumenta na osnovu kojih bi se mogao pratiti rad čitališta u Staroj Srbiji. U deceniji kada delovanje čitalištava u Srbiji već jenjava, u njenim južnim, tek oslobođenim krajevima ovakva kulturno-prosvetna udruženja se tek osnivaju. Na osnovu dostupne arhivske građe, tj, izveštaja tadašnjeg okružnog načelnika, čitaonica u varoši Vranje otvorena je 20. juna 1879. godine. Već naredne godine imala je 102 člana i bila pretplaćena na 24 lista i časopisa. U svojoj knjižnici imala je 25 dela u 27 tomova. Od ukupno 31 čitaonice, koliko ih je u to vreme postojalo u Srbiji, samo su Čitalište beogradsko (osnovano 1846) i Građanska kasina u Beogradu (1869) imali više članova. Nakon velikog rata, sredinom 1919. godine, po ugledu na francuske ustanove tog tipa u Vranju je osnovana Građanska kasina koja je u sebi objedinjavala čitaonicu sa bibliotekom i neki oblik kulturno-prosvetnog centra. Za čitavo vreme postojanja između dva svetska rata Kasina je redovno otvarana u 7 ujutro i zatvarana u 20 časova, čak i nedeljom i praznicima. Građanska kasina prestala je sa radom 6. aprila 1941. godine, a njenu arhivu nasledila je Narodna knjižnica sa čitaonicom osnovana pre 75 godina, nakon oslobođenja u decembru 1944. godine. Ubrzo nakon osnivanja ponela je ime po najvećem srpskom realisti - Borisavu Stankoviću. Bila je smeštena u zgradi Zanatskog doma i raspolagala fondom od 1.945 knjiga, 3 časopisa i 12 listova. Do 1961. godine biblioteka je imala 1.069 članova i knjižni fond od oko 7.500 knjiga. Te godine Narodni odbor opštine Vranje odredio je Narodnu knjižnicu i čitaoniocu Bora Stanković za matičnu biblioteku. Biblioteka je nastavila da kontinuirano, svestrano i osmišljeno popunjava svoje fondove i kadrovski jača. Nakon jedanaest selidbi konačno se 1992. godine preselila u novu zgradu Doma kulture, u prostorije namenski zidane za biblioteku. U tim prostorijama biblioteka je dočekala svoju 140-godišnicu sa knjižnim gondom od 152.110 knjiga i 260 naslova perodike, kao matična biblioteka za Pčinjski i Kosovsko-pomoravski okrug sa svojih 5 ogranaka.
Na svečanosti su uručene zahvalnice najaktivnijim čitaocima u prethodnoj godini.
To su Danica Đorđević sa Dečjeg, Stanislava Stevanović sa Pozajmnog odeljenja, Milica Jovanović učlanjena u Američki kutak i Mišić Ognjen iz ogranka u Donjem Vranju.
U kulturno–umetničkom delu programa nastupili su hor Muzičke škole Stevan Mokranjac i glumac Goran Sultanović, uz muzičku pratnju Dušana Bezuhe i Branislava Zarina u okviru mini kabarea.
Antić: Podrška biblioteci
Zamenik gradonačelnika Nenad Antić čestitajući jubilej biblioteci istakao je značaj najstarije ustanove kulture u gradu. ,
- Činjenica da je u Vranju samo godinu dana nakon oslobođenja od Turaka 1879. godine osnovana Čitaonica vranjska govori o tome da su naši preci imali razvijenu svest o neophodnosti opismenjavanja i obrazovanja stanovništva. Bezmalo vek i po kasnije Javna biblioteka Bora Stanković je moderna i savremena ustanova kulture u kojoj se novim saznanjima napajaju Vranjanci svih uzrasta i generacija. Lokalna samouprava će i u narednom periodu pružati svu neophodnu podršku i pomoć zaposlenima i rukovodstvu biblioteke da i u godinama koje dolaze nastave svoju misiju afirmisanja kulture čitanja, a sve u skladu sa potrebama svojih korisnika - istakao je Antić.
