Srpska pravoslavna crkva (SPC) i vernici u Vranju i Srbiji u četvrtak obeležavaju praznik posvećen Kozmi i Damjanu, u narodu poznat kao Vračevi ili Vrači.
Ovi sveci se smatraju zaštitnicima lekarske profesije.
Prema predanju, svetitelji su pomagali i lečili ne tražeći zauzvrat ništa "radi dobitka i bogaćenja, već Boga radi", pa su u narodu poznati kao sveti Besrebrenici.
"Sveti Kozma i Damjan, braća po telu, rodom iz Azije, sijali su dobrim delima, pa dobiše od Boga dar isceljenja i darovaše zdravlje i dušama i telima lečeći svaku slabost i svaku nemoć", zapisao je vladika Nikolaj Velimirović.
Zapisano je, takođe, da je Kozma "ljuto zamerio Damjanu kada je od Paladije, žene koju su izlečili od teške bolesti, uzeo tri jajeta i da je čak tražio da ga po smrti ne sahrane pored brata".
Svetitelji su ipak sahranjeni jedan pored drugog u mestu Feremanu.
Svetitelji Kozma i Damjan, u narodu poznati i kao sveti Vrači, predstavljaju se na ikonama i freskama u srednjovekovnoj odeći, s kovčežićima u kojima su nosili lekove.
Jedna od najpoznatijih fresaka s likovima svetih Kozme i Damjana nalazi se u Pećkoj patrijaršiji, iznad sarkofaga arhiepiskopa Danila Drugog.
Slava vranjskih lekara
Osamdesetih godina prošlog veka u tadašnjem Medicinskom centru Vranje počela je svečano da se obeležava lekarska slava - Sveti Kozma i Damjan. Prvi domaćin slave u vranjskom zdravstvu bio je doktor Miodrag Zdravković, specijalista interne medicine i prvi doktor medicinskih nauka na jugu Srbije. Lekarska slava se nakon toga prenosila sa službe na službu svake godine, do današnjih dana.
