Srpska pravoslavna crkva (SPC) i vernici u Vranju i Srbiji u utorak obeležavaju praznik posvećen Kozmi i Damjanu, u narodu poznat kao Vračevi ili Vrači.
Ovi sveci se smatraju zaštitnicima lekarske profesije.
Prema predanju, svetitelji su pomagali i lečili ne tražeći zauzvrat ništa "radi dobitka i bogaćenja, već Boga radi", pa su u narodu poznati kao sveti Besrebrenici.
"Sveti Kozma i Damjan, braća po telu, rodom iz Azije, sijali su dobrim delima, pa dobiše od Boga dar isceljenja i darovaše zdravlje i dušama i telima lečeći svaku slabost i svaku nemoć", zapisao je vladika Nikolaj Velimirović.
Zapisano je, takođe, da je Kozma "ljuto zamerio Damjanu kada je od Paladije, žene koju su izlečili od teške bolesti, uzeo tri jajeta i da je čak tražio da ga po smrti ne sahrane pored brata".
Svetitelji su ipak sahranjeni jedan pored drugog u mestu Feremanu.
Svetitelji Kozma i Damjan, u narodu poznati i kao sveti Vrači, predstavljaju se na ikonama i freskama u srednjovekovnoj odeći, s kovčežićima u kojima su nosili lekove.
Jedna od najpoznatijih fresaka s likovima svetih Kozme i Damjana nalazi se u Pećkoj patrijaršiji, iznad sarkofaga arhiepiskopa Danila Drugog.
Slava vranjskih lekara
Osamdesetih godina prošlog veka u tadašnjem Medicinskom centru Vranje počela je svečano da se obeležava lekarska slava - Sveti Kozma i Damjan. Prvi domaćin slave u vranjskom zdravstvu bio je doktor Miodrag Zdravković, specijalista interne medicine i prvi doktor medicinskih nauka na jugu Srbije. Lekarska slava se nakon toga prenosila sa službe na službu svake godine, do današnjih dana. Prošle godine domaćin slave bila je Služba za pneumoftiziologiju, ove godine je to Psihijatrija, koja će slavu predati Službi interne medicine za narednu godinu. Doktor Slobodan Stamenković, načelnik Službe psihijatrije Opšte bolnice Zdravstvenog centra Vranje ističe da se ove godine lekarska slava Sveti Kozma i Damjan obeležava u duhu humanosti, u duhu prijateljstva i solidarnosti, kako za kolege tako i za sve pacijente.
"Da smo živi i zdravi"", poručio je između ostaslog u svojoj svečanoj poruci doktor Stamenković.
